Lydenstyd 2023
Visio Divina
Heilige Kyk en Heilige Raaksien
Dr. Ronell Bezuidenhout
Inleiding
Baie mense gebruik die eeu-oue bybelleesmetode, nl. Lectio Divina. Anders as met bybelstudie (waar die klem op studie val) word daar met Lectio Divina (of Heilige Lees) veel meer met die hart as met die verstand gelees. Oor en oor lees jy – biddend – ‘n teksvers totdat daar ’n enkele woord/sinnetjie vir jou uitstaan. Dit is soos ’n skielike a-ha oomblik. Met daardie één woordjie het die Gees jou siel aangeraak! Jy sien wat God sien.
Lectio Divina het ook ’n pasmaat, VISIO DIVINA (Heilige Sien). Om sélf ‘n Bybel te besit en sélf daaruit te kan lees, is ‘n buitengewone voorreg wat nie alle mense het nie. Vir eeue lank was daar geen moontlikheid vir “gewone” lidmate om die Bybel te leer ken behalwe deur Visio Divina nie! Eerstens kon min mense lees; en tweedens was daar nie gedrukte tekse beskikbaar nie. Hoe gemaak om die Woord van God (Jesus Christus) te leer ken? Die Heilige Gees het aan kunstenaars (ikonograwe) die gawe gegee om deur hul kunswerke (ikone) die Woord as “heilige kuns” te “skryf” (skilder). Nou praat nie die ink op papier nie, maar verf teen ’n muur. Die prent praat die Woord na.
Ons is dus geseën met twee hulpmiddels: lees en sien. En die doel daarvan? Dat God ons kan verander om die beeld van God (of ikoon) vir die wêreld te wees. Soos Paulus skryf, “Ons word al meer verander om aan die beeld (ikoon) van Christus gelyk te word. Die heerlikheidwat van ons uitstraal, neem steeds toe.
Dit doen die Here wat die Gees is” (2 Kor 3:18). Ons word dus die ikoon van Christus vir die wêreld, soos wat Christus vir ons die ikoon van God is (aldus Kol 1:18). Ek en jy is dus wandellende kunswerke wat asemhaal danksy God se Gees.
Mag ons verstand en ons oë in hierdie Lydenstyd deur die Heilige Gees oopgemaak word, sodat ons as ware ikone van God leef.
Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” – 22 Februarie 2023
Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” Heilige Kyk En Heilige Raaks Deel 1 Ons begin nie ons Lydenstydreeks met ‘n tradisionele ikoon nie, wel met ‘n modernekunswerk van Brian Jekel: “Jesus genees die blinde man.” Kyk lank en biddend na hierdie …
Lees meer “Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” – 22 Februarie 2023”
Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” 23 Februarie 2023
VISIO DIVINA #223 Feb – Deel 1Die Ierse kunstenaar, Briton Riviere, het in 1898 hierdie “donker” kunswerk geskep vanJesus se 40-dae lange versoeking in die woestyn. Wat ‘n mens opval is die ontsaglikeonvriendelike omgewing: rotsagtig; die lug bykans die vuurgloed …
Lees meer “Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” 23 Februarie 2023″
Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” 24 Februarie 2023
VISIO DIVINA #324 FEB – Deel 1Daar is nie veel inligting oor hierdie Griekse ikoon (uitbeelding) van die profeet Esegiël wat na die laagte vol droë beendere gebring word nie (Eseg. 37). “Kan daar in hierdie beendere weer lewe kom?” …
Lees meer “Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” 24 Februarie 2023″
Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” 25 Februarie 2023
VISIO DIVINA #425 FEB – Deel 1Die doel van ’n ikoon (’n visuele uitbeelding van ’n teks) is om die kyker dieper in ’n storie in te trek. Jy “lees” nie net die ikoon nie; jy lees jouself daarin raak. …
Lees meer “Lydenstyd 2023 – “Visio Divina” 25 Februarie 2023″
Lydenstyd 2023: “Visio-Divina” 26 Februarie 2023
VISIO DIVINA #526 FEB: EERSTE LYDENSONDAG(Sondae word nooit as ‘n Lydingsdag getel nie.)Soos die Heilige Gees die hart van skrywers kan inspireer om Godswoorde neer te pen, so kan die Heilige Gees die hart van die kunstenaar inspireer om Godsbeelde …
Lees meer “Lydenstyd 2023: “Visio-Divina” 26 Februarie 2023″
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 27 Februarie 2023
VISIO DIVINA #627 FEB – Deel 1In Ravenna, Italië, is ’n Basilika uit die 6de eeu (vandag ’n wêrelderfenisgebou). Die toneel van Jesus se bergpredikasie is uniek in vergelyking met ander ikone oor dieselfde skrifgedeelte. Wat jou in hierdie ikoon …
Lees meer “Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 27 Februarie 2023″
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 28 Februarie 2023
VISIO DIVINA #728 FEB – Deel 1In die eerste eeue was dit algemeen om Jesus uit te beeld as ‘n jong man met ‘n skaap oor sy skouers. Is dit werklik hoe Jesus gelyk het? Nee. ‘n Ikoon is nie …
Lees meer “Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 28 Februarie 2023″
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 1 Maart 2023
VISIO DIVINA #8 1 Maart – Deel 1 Daar is eeu-oue ikone oor die tollenaar en die fariseër. (So is daar bv. in Kosovo ‘n klooster wat ook as wêrelderfenis-gebou verklaar is met muurskilderye wat uit die 14de eeu de …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 2 Maart 2023
VISIO DIVINA #9 2 Maart – Deel 1 Nikola Sarić is ‘n kontemporêre ikonograaf wat hierdie verstommende verhaal visueel uitbeeld: In Februarie 2015 het ISIS 21 christene op die strand in Libia onthoof. (Vandaar die naam van die ikoon: “Ikoon …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 3 Maart 2023
VISIO DIVINA #10 3 Maart – Deel 1 Sonder om te raai weet jy dadelik hierdie (16de eeuse) ikoon beeld Jesus uit wat ‘n storm stil maak. Omdat ‘n enkele ikoon die hele storie moet vertel, sien jy twee Jesusse …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 4 Maart 2023
VISIO DIVINA #11 4 Maart – Deel 1 Die een kunswerk (links) ken ons goed – dit is Salvador Dali se “Die Christus van Johannes van die Kruis”. Johannes van die Kruis was ‘n priester wat in die 16de eeu …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 5 Maart 2023
5 Maart (2de Sondag in Lydenstyd) Een van die oudste (6de eeu n.C.) ikone uit Egipte staan bloot bekend as die “Vriendskapsikoon”. Jesus se stralekrans het die tipiese kruis agter sy kop en bygeskryf staan “Verlosser.” Jesus word uitgebeeld as …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 6 Maart 2023
VISIO DIVINA #13 6 Maart – Deel 1 Ladislav Zaborsky is in 1921 in die destydse Joegoslavië gebore. In die 1950’s het hy met tronkstraf begin. Sy misdaad? Dat hy nie opgehou het om as ikonograaf (kunstenaar van sakrale werk) …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 7 Maart 2023
Die kunswerk van Johannes Vermeer oor Lasarus se twee susters: Marta en Maria, is in 1655 geskilder. As iemand dalk glad nie die verhaal ken waar Jesus by hulle aan huis gaan kuier nie (in Lukas 10:39-42), wat sou uit hierdie kunswerk afgelei kon word?
Jesus is duidelik baie tuis in hulle geselskap. Kleur in kuns kommunikeer altyd iets: Jesus dra die goddelike koninklike kleur – purper – as ‘n onderkleed; en ‘n blou bokleed – die
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 8 Maart 2023
VISIO DIVINA #15 8 Maart – Deel 1 Weereens sien ons hier ‘n uitbeelding van Jesus wat die kulturele reëls van sy tyd ignoreer, en weereens is ‘n vrou ter sprake. Nie net is sy ‘n nie-Jood (Samaritaan); maar sy …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 9 Maart 2023
VISIO DIVINA #16 9 Maart – Deel 1 Hierdie ikoon (uit Noord-Masedonië) is getiteld “Die Omhelsing.” Die meeste mense assosieer die ikoon met Adventstyd: die swanger Maria het vir drie maande by haar Tant’ Elisabeth (toe ses maande swanger) gaan …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 10 Maart 2023
Dit was eers in die 1500’s dat kunstenaars aandag aan híérdie bybelverhaal begin gee het. Sommige reken dit is omdat Martin Luther gereeld hierna verwys het as ‘n voorbeeld van vergewende liefde teenoor verguisende veroordeling. Wat hierdie skildery (deur die Vlaamse kunstenaar, Pieter Bruegel, 1565) so besonders maak is die vreemde
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 11 Maart 2023
In 1170 nC is ‘n klein (27 x 18 cm) geïllustreerde manuskrip vir die St Albans Abbey (Abdy) saamgestel – die sg. Albans Psalter. By elke illustrasie van ‘n bybelverhaal word die teks met ‘n versierde eerste letter (so groot soos ‘n klein muntstuk) begin. Waarna ons vandag kyk is die eerste letter (‘n “d”) waarmee die verhaal van Saggeus begin. Kyk lank hierna – wat sien jy alles?
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 12 Maart 2023
“Die genade van die Here Jesus Christus en die liefde van God en die gemeenskap van die Heilige Gees sy met julle almal” (12 Kor 13:13). Die grootste misterie speel voor ons af wanneer ons Sondae in die erediens gegroet word in die Naam van die Drie-Enige God. Maar wat sal ‘n gewone sterfling tog ooit van hierdie misterie kan verstaan? Daarom het ons digters. En ons het
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 13 Maart 2023
Wat hierdie kunswerk van die Koreaanse kunsternaar, Yongsung Kim, vir my so uniek maak is dat jy nie presies weet vanuit watter rigting jy daarna moet kyk nie. Een oomblik kyk jy van bo en sien die figuur aan die onderkant staan met ‘n uitgestrekte hand. Is dit nie wat Saggeus (Visio Divina #18) dalk ook gesien het nie – ‘n hand, opgesteek in sy rigting: “Saggeus, klim af.” Die volgende oomblik kyk
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 14 Maart 2023
In 2007 het die Amerikaanse kunstenaar, Michael Dudash, die skildery gemaak, getiteld: “Not by bread alone.” Dit sou ook seker getiteld kon wees, “Not by work alone.” Want is dit nie ons groot “probleem” nie! Vra iemand hoe dit gaan, en die antwoord is iets soos, “aan die hardloop…”.
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 15 Maart 2023
In 1433 het ene “Daniel van Urank” ‘n Armeense miniatuur Evangelie(tjie) geïllustreer in ‘n bykans naïwe manier! Sewe figure (die getal van volkomenheid) is by ‘n tafel: ses dissipels (vandaar die stralekrans) en Jesus (sy kleedskleure en die kruis in sy stralekrans dui dit aan). Al die oë is na Jesus gedraai; en Jesus se oë is boontoe gerig. Dit is duidelik ‘n nagmaaltafel, maar Jesus staan bo-op die tafel. Waarom?
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 16 Maart 2023
VISIO DIVINA #23 16 Maart – Deel 1 Vroeër (#VD 6) is ‘n mosaïek-muurpaneel geplaas wat uit die 6de eeu dateer; vandag se toneel kom uit dieselfde basilika in Ravenna, Italië. Dit is ‘n visuele uitbeelding van die vrou wat …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” – 17 Maart 2023
VISIO DIVINA #24 17 Maart – Deel 1 Hierdie is nie ‘n antieke uitbeelding nie (die Engelse woorde daarop verklap dit). Ons ken die verhaal: 10 melaatses word genees, maar slegs een kom terug om dankie te sê. Wat val …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 18 Maart 2023
VISIO DIVINA #25 18 Maart – Deel 1 Die Johannes-evangelie gebruik ‘n ander woord vir wonderwerke as die res van die evangelieskrywers. Vir Johannes is die wonderwerke meer as net wonders; dit is fisiese tekens dat die profesie oor die …
Lydingstyd 2023: “Visio Divina” 19 Maart 2023
19 Maart – 4de Sondag in Lydenstyd Teen hierdie tyd weet jy al, Sondae is ‘n dag van viering. Elke Sondag vier ons opstandingsdag. Sondae is nie deel van die 40-dae Lydensreis nie. Dit is so nodig dat ons deur …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 20 Maart 2023
VISIO DIVINA #27 20 Maart – Deel 1 Vir ‘n geruime tyd het ons na uitbeeldinge van Jesus se wonderwerke gekyk; hierdie week begin ons met van Jesus se gelykenisse. In 1888 het Vincent van Gogh “die Saaier teen die …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 21 Maart 2021
VISIO DIVINA #28 21 Maart – Deel 1 In 1684 is hierdie Arabiese manuskrip in Egipte deur ‘n koptiese monnik geïllustreer, toegebind met ‘n bokvel buiteblad. Die hele bundel (met bykans 50 illustrasies) is uitbeeldinge oor die vier evangelies. Hierdie …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 22 Maart 2023
Elke kunswerk vertel ‘n visuele storie. Wat hierdie skildery van Daniel Bonnell so treffend maak is dat ons twee van Jesus se gelykenisse gelyktydig sien. Dink jouself in dat Jesus saam met jou kyk en vir jou sê, “Met die koninkryk van die hemele gaan dit soos met…” Wat sou dit wees?
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” – 23 Maart 2023
Ek moes eers die gedeelte in Lukas 12 gaan lees omdat ek nie dadelik hierdie Grieks-ortodokse ikoon herken het nie. (Daarin is ‘n groot les – ‘n ikoon wil niks anders openbaar as wat die Skrif reeds sê nie, maar hoe kan die Heilige Gees die “oë van jou hart” laat sien, as jou ore nie geluister het nie.)
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” – 24 Maart 2023
Die Russies-gebore, Alexey Pismenny, het ‘n ikoon in drie panele geskilder van verskillende vyeboom-tonele uit die evangelies. Hierdie paneel is ‘n verwysing na die gelykenis van die onvrugbare vyeboom (Luk 13:6-9). As jy na die ikoon as ‘n geheel kyk, sien jy die gewelddadigheid raak. Behalwe vir die byl wat gereed…
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 25 Maart 2023
Daagliks maak ons ook keuses of ons met genade wil optree, en of ons iemand van genade gaan weerhou. Ons maak almal daagliks die keuse of ons iemand gaan vergewe al dan nie. Soms vra dit dat jy jouself in die spieël van ‘n kunswerk soos hierdie sal raaksien om uit te pluis aan watter kant jy jouself bevind.
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 26 Maart 2023
Dit is juis die spieëlbeeld-skildery van Jorge Cocco (#32) wat my aan hierdie spieëlbeeld-ikoon laat dink. Dit word “Jesus Pantokrator” genoem: Jesus, die Heerser oor alles. Die ikoon hang in ‘n klooster in Sinaï en dateer uit 6.n.C. Danksy ‘n argeologiereis in 1938
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 27 Maart 2023
Dit is vanselfsprekend dat iemand wat die vraag hoor (“Is jou lampie vol olie?”) hulself sou afvra, maar hoe weet ek of my lamp vol olie is? Wie sê ek is nie dalk een van die onverstandige meisies oor wie die gelykenis van Jesus vertel nie? Is dit nie ‘n vraag waaroor ons almal wonder nie?
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 28 Maart 2023
Teen die muur van ‘n kerk, die St Clement in Tahull, Spanje, is ‘n ikoon uit 1123 nC. Die hand binne ‘n sirkel word die “Dexteria Dei” (Latyn vir die “Regterhand van God”) genoem. Soos Psalm 118:16 sê, “Die regterhand van die HERE is hoog gelig; die regterhand van die HERE doen kragtige dade.”
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 29 Maart 2023
VISIO DIVINA #36 29 Maart – Deel 1 Sommige van Jesus se gelykenisse is so deel van die volksmond dat daar idiome bestaan wat vele mense dalk nie eers besef hul oorsprong kom direk uit Jesus se mond nie, soos …
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 30 Maart 2023
Volgens die Johannesevangelie was die paasfees van die Jode naby (Joh 6:8). Twee dissipels word by name genoem: Filippus en Andreas (v7,8). Om hul voete (nie sigbaar in die foto nie) staan die mandjies,
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 31 Maart 2023
Nelly Bube – ‘n kunstenaar van Kazakhstan – beeld met hierdie werk die gelykenis van “Die weduwee en die regter” (Luk 18:1-9) uit. Hier is ‘n vrou op haar knieë voor ‘n toe deur. Pleitend. Of is die deur dalk oop en wys die ryk man (met sy geldsak oor sy skouer en luukse bo-kleed) vir haar – letterlik – die deur? Tyd vir haar om op te staan en uit te gaan? Genoeg is genoeg!
Lydensweek : “Visio Divina” 1 April 2023
Die laaste “Ek is”-stelling van Jesus in die Johannes-evangelie (“Ek is die wingerdstok”, Joh 15:1) kan ook as ‘n gelykenis (vergelyking) beskou word (alhoewel Johannes dit nooit so noem nie). Sedert die 12de eeu is daar al ikone oor hierdie woorde van Jesus. ‘n Baie meer moderne weergawe (wat op glas geverf word) kom uit Roemenië (in Oos-Europa). Dit word ook die “Mistieke Wynpars” genoem en het spesifiek betrekking op die nagmaal.
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 2 April 2023
Iets “gebeur” met my wanneer ek na hierdie kunswerk van Oleksandr Antonyuk kyk. Die Oekraïene kunstenaar vertel dat hy nie die sigbare wêreld wil uitbeeld nie, maar die onsigbare. Hier skilder hy ‘n toneel wat ons goed ken: Jesus se intog in Jerusalem. Hy noem dit die “nederige Messias”.
Lydenstyd 2023: “Vision Divina” 3 April 2023
Veral in die Middeleeue was persoonlike gebedeboekies (sg. “Book of Hours”) baie gewild ‘n Voorbeeld is die “Varie Hours” – 11.7 cm x 8 cm groot, 97 blaadjies, almal ryklik geïllustreer. Die boekie dateer uit 1445 en die eienaar was die Fransman, Simon de Varie. Vier verskillende kunstenaars wat in miniatuurkuns spesialiseer het saamgewerk aan die klein illustrasies.
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 4 April 2023
Nadat Maria Jesus se voete gesalf het (#VD41) vind die volgende groot insident in die Johannesevangelie weer rondom ‘n tafel plaas. Aldus Joh 3:4 het Jesus opgestaan en sy bokleed uitgetrek. Presies soos hierdie Russiese ikoon uit die 1500’s illustreer, staan Jesus sonder die gebruiklike hemelblou bokleed met ‘n ryklik-geborduurde handdoek om sy middel gebind. Terwyl Hy Petrus se voete was beduie Petrus ook in die rigting van sy kop – “Here, nie net my voete nie, maar ook my hande en my gesig,” pleit hy (13:9).
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” – 5 April 2023
Hierdie 6de eeuse mosaïëkuitbeelding is die derde voorbeeld uit die basilika in Ravenna, Italië in ons reeks. Elf dissipels sit-lê saam met Jesus rondom ‘n tafel. Die afwesige dissipel is natuurlik Judas. Die elf mans is geklee soos tipiese Romeinse mans van daardie tyd. Jesus lyk heeltemal anders – nie net met die ligglas om sy kop nie, maar ook oor sy kleed. Hy dra ‘n persblou kleed – blou is die kleur van die hemel, en pers is die koninklike kleur. (Hier word Jesus dus reeds in sy Godheid uitgebeeld).
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 6 April 2023
erwyl Jesus in Getsemane gebid het stuur die Joodse geestelike- en volksleiers ‘n groep gewapende mans saam met Judas om Jesus gevange te neem. Met wapens omhoog gryp een Hom aan die bors; ‘n ander een het Hom aan die arm beet.
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 7 April 2023
Kenners bevestig, daar is geen ander toneel wat meer deur kunstenaars uitgebeeld is as die kruisiging van Jesus nie. Om een te kies vir #VisioDivina is soos om ‘n enkele ster aan die hemelruim te kies en dan te motiveer waarom dit jou keuse is. My soektog het tot stilstand gekom by die 1922-penskets (en waterverf) van David Jones. Ek kon nie ophou kyk nie.
Lydenstyd 2023: “Visio Divina” 8 April 2023
Gepas word hierdie ikoon die “Klaaglied” genoem. Theodosia Poulopos, ‘n tapiserieborduurder, het in 1599 op die bloedrooi lap die toneel met goue gare borduur. Dit beeld die begrafnisritueel uit van die vroue wat Jesus se liggaam vir die graf voorberei en salf. Volgens Lukas en Matteus was dit Josef van Arimatea wat voor die aanbreek van die Sabbat Sy liggaam van die kruis kon afhaal.
Kopiereg: Dr. R.M. Bezuidenhout
Hierdie reeks ‘Visio Divina‘ word deur Kopiereg beskerm.
Geen gedeelte van hierdie reeks mag gedupliseer of herversprei word sonder die eksplisiete goedkeuring van die outeur: Dr. R M Bezuidenhout nie.
Indien hierdie reeks u geïnspireer het kan u haar bediening finansieel ondersteun deur die volgende skakel te volg:
https://ronellbezuidenhout.co.za/steun